Het Heerenschool

Katwijk aan de Rijn, een rooms-katholieke enclave in de Oude Rijnmond

In Katwijk aan de Rijn bestaat van oudsher een rooms-katholieke bevolkingsgroep. Sommigen verklaren dit uit het gegeven dat dit dorpsdeel een heel eigen, agrarisch karakter heeft, in tegenstelling tot het vissersdorp  Katwijk aan Zee. Veel vissersdorpen blijken namelijk protestant te zijn. De redenering is als volgt: vissers zijn godvrezend,  want ze zijn zeer afhankelijk van de elementen en moeten afwachten wat hun gegeven wordt.

Volgens velen is dit onjuist. Zij zijn van mening dat het te maken heeft met de Reformatie, zoals die in de 16e eeuw plaatsvond.  In de Noord-Nederlandse gewesten was het met name Calvijn die op delen van de geestelijkheid veel invloed had. Dat leidde uiteindelijk tot een keuze tussen het katholicisme en het protestantisme. Veel dorpen in deze regio gingen over tot het protestantisme. In Katwijk aan de Rijn bleef, evenals  in de meeste landinwaarts gelegen dorpen in de Duin- en Bollenstreek, een belangrijke katholieke kern bestaan. Hoe het ook zij, Katwijk aan de Rijn onderscheidt zich van Katwijk aan Zee, Rijnsburg en Valkenburg door dit rooms- katholieke aspect,  met Het Heerenschool als symbool daarvan.

Latijn en Grieks aan de Overrijn

“Katholieke jongens uit den beschaafden stand” konden vanaf 1831 een opleiding volgen bij de paters Jezuieten aan Het Heerenschool , zoals het in de volksmond werd genoemd, in Katwijk aan de Rijn. Priester en professor Cornelis Ludovicus Baron van Wijckerslooth had de statige buitenplaats ’t Sandt aan de Overrijn van Otto Baron Van Wassenaer Van Catwijck gekocht en stichtte daar het gymnasium met internaat.

1915 Gymnasium

De officiële naam van de school luidde St. Willibrordus College: een verwijzing naar een van de monniken, Willibrord, die het christendom naar de lage landen brachten. Verschillende belangrijke politici hebben aan dit gymnasium hun opleiding gevolgd, zoals prof. De Quay (minister-president van 1955 tot 1963) en F.J.F. van Tiel (voormalig voorzitter van de Tweede Kamer).

Missiecollege

In 1928 verplaatsten de Jezuieten de school naar Den Haag en werd in Het Heerenschool een missiecollege gevestigd dat eveneens de naam St. Willibrordus kreeg. Het bleef een instituut voor gymnasiaal onderwijs, maar werd geleid door paters Franciscanen of Minderbroeders en was bedoeld voor toekomstige priestermissionarissen. De missionarissen werden na hun opleiding uitgezonden naar Palestina, China, Brazilië, Noorwegen, Java, Pakistan, India en Nieuw Guinea.

De Tweede Wereldoorlog

Van juli 1942 tot januari 1944 is het missiecollege bezet geweest door de Duitsers. In augustus 1943 werden door een Engels bombardement de kapel en de aangrenzende gebouwen per abuis verwoest. Ook vond in deze en latere periodes een volkomen kaalslag plaats van het Heerenschoolbos. De Duitsers hakten bomen om en plaatsten ze op het strand als afweer voor een mogelijke invasie (landing) door de Engelsen. In de hongerwinter van 1944-1945 werden veel bomen “aangekocht” door inwoners van Katwijk, om hun huis te kunnen verwarmen en om “een potje op het vuur te kunnen zetten”.

Het missiecollege bleef bestaan tot 1963, waarna het fuseerde met het Franciscaner College in Venray. Daarna werd in het gebouw het huidige verpleeghuis “De Wilbert” gevestigd, waarmee de naam van Willibrord verbonden bleef aan Katwijk aan den Rijn.