De Romeinse tijd.
Het gebied van wat nu de gemeente Katwijk is lag in de meest noordwestelijke hoek van het Romeinse rijk op het Europese vasteland.
Het was een knooppunt in het Romeinse wereldrijk.
Hier kwamen bij elkaar: zeeroutes, de belangrijke transportroute over de Rijn en de Romeinse kustverdediging.
Er waren daarom havenwerken met overslagplaatsen aan de Rijn en een hoofdweg voor transport en reizen over land.
Bij het gedeelte van de Torenvlietslaan in Valkenburg dat naast de N206 ligt staat een monument dat de plek van de Romeinse hoofdweg aangeeft.
Er waren ook militaire activiteiten. Langs de Rijn werd een grensgebied ingericht dat goed kon worden verdedigd.
Dit gebied heet de Limes.
De Limes bestond uit militaire en burgernederzettingen en grafvelden.
De indrukwekkendste militaire bouwwerken waren de zogenaamde castella: legerkampen die er als een fort uitzagen.
De gemeente Katwijk is de enige gemeente in Nederland waar twee van dergelijke Romeinse legerkampen waren.
1. Praetorium Agrippina
Op de plek waar nu het centrum van Valkenburg is werd in 39-40 na Chr. door keizer Caligula een legerkamp gesticht dat de naam Praetorium Agrippinae kreeg.
Dit legerkamp heeft tot het jaar 400 bestaan.
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd het grotendeels opgegraven.
1941 (Onder Het Dorpshuis)
Veel van de houten constructies bleken heel goed bewaard te zijn gebleven, waardoor het een van de best onderzochte en bewaarde Romeinse legerkampen van Europa is.
In het centrum van Valkenburg is in het wegdek met koperen plaatjes de plattegrond van castellum Praetorium Agrippina aangegeven.
2. De Brittenburg
Brittenburg
BrittenburgIn de begintijd van Praetorium Agrippinae stond dicht aan de kust, bij wat nu Katwijk aan Zee is, waarschijnlijk een soort vuurtoren: de Toren van Kalla. Ook zou er een havenplaats met de naam Lugdunum zijn geweest.
Later, omstreeks de 2e eeuw, is hier vermoedelijk een tweede legerkamp opgericht dat we kennen onder de naam Brittenburg.
Uit documenten uit de 16e eeuw weten we dat resten van de Brittenburg bij laag water zo nu en dan aan het strand werden gezien.
Ook staat op de zogenaamde Peutinger Kaart bij de plek waar nu Katwijk aan Zee ligt een symbool dat misschien een legerkamp of andere belangrijke plaats aangeeft.
Het is daarom wel waarschijnlijk dat de Brittenburg heeft bestaan. Maar het is de vraag of we er ooit nog iets van terug zullen vinden, omdat de kustlijn sinds die tijd veel verder landinwaarts is komen te liggen.
3. Handel
De soldaten die hier waren gelegerd kwamen uit verschillende Europese landen, maar ook uit de omgeving.
Toen de Romeinen hun grenszone begonnen in te richten bestonden er al een aantal nederzettingen in het gebied.
Zo weten we dat er in De Zanderij in Katwijk, langs kreken in het buitengebied van Valkenburg en op de Oude Duinen bij Rijnsburg in die tijd al boeren- gemeenschappen waren.
De Romeinen en de inwoners hadden contact met elkaar en dreven handel. Er zijn sporen gevonden dat de bewoners in De Zanderij paarden fokten voor de Romeinse troepen.
Handel vond vaak plaats in de kampdorpen, die vici werden genoemd. Die lagen niet ver van de legerkampen.
Het kampdorp van de legerplaats in Valkenburg lag waar nu het gebied De Woerd ligt.
Daar stonden langs de Romeinse hoofdweg een soort rijtjeshuizen met echte winkeltjes. Het moet daar een levendig gebeuren zijn geweest!
Archeologisch onderzoek bij de Uitwatering in Katwijk aan Zee geeft aanwijzingen dat daar ook een dergelijk kampdorp is geweest. Dit zou kunnen betekenen dat de Brittenburg werkelijk heeft bestaan.
Tip: 
De Peutinger Kaart is een middeleeuwse kopie van een oorspronkelijk Romeinse kaart van het Romeinse wereldrijk.
Een van de weinige exemplaren van de kaart is in het bezit van het Katwijks Museum. Daar kun je de kaart gaan bekijken.
In het Torenmuseum aan het Castellumplein in Valkenburg is een mooie tentoonstelling over 400 jaar Romeinen in Valkenburg. Het museum is geopend op zaterdag van 13.00 – 16.00 uur.