Samen sterk

Gemeentelijke fusie van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg

Vergroting van bestuurskracht is al jarenlang de belangrijkste reden voor gemeentelijke herindeling.  Gemeentelijke herindeling vindt al sinds de negentiende eeuw  plaats. Sinds de zeventiger jaren van de vorige eeuw is het in toenemende mate aan de orde, en dan vooral in de vorm van fusie. Enerzijds wordt onze maatschappij steeds ingewikkelder, anderzijds decentraliseert het Rijk veel taken naar de gemeenten. In een situatie waarin het aantal gemeenten groot is vraagt dat om veel afstemming en,  gezien de complexiteit van de materie, om grote bestuurskracht. De veronderstelling is dat een grote gemeente daarin sterker kan opereren dan een kleine. Fusie dus.

Het fusieproces

Begin 2001 vroeg de provincie Zuid-Holland aan de betrokken gemeenten in de Duin- en Bollenstreek en de Leidse regio om zelf een voorstel te doen hoe de geconstateerde problemen rond bestuurskracht en bestuurlijke drukte opgelost zouden kunnen worden.  De betrokken gemeenten oriënteerden zich vervolgens op de vraag of en hoe de taken ook in de toekomst naar behoren zouden kunnen worden uitgevoerd. Dat leidde in 2002 tot het besluit van de raden van de gemeenten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg om een fusieproces te starten. Zij stelden als voorwaarde dat de identiteiten van de kernen behouden zouden blijven.

Er speelden behalve algemene ook een aantal specifieke overwegingen. De belangrijkste waren de mogelijke bebouwing van het Vliegkamp Valkenburg (dat overigens toen nog in bedrijf was)  en de dreiging van annexatie van Valkenburg door de gemeente Leiden. Met name voor de gemeente Valkenburg was die situatie aanleiding om te streven naar eigen regie en samengaan met Katwijk en Rijnsburg. Andere overwegingen die voor de fusie van deze drie gemeenten pleitten waren de sociaal-maatschappelijke samenhang tussen de kernen, de duidelijke begrenzing van de toekomstige gemeente  en de goede kansen voor economische ontwikkeling. Overigens bleven de raden van de gemeenten, anders dan de opvatting van de provincie Zuid-Holland, van mening dat zij zonder probleem zelfstandig zouden kunnen blijven bestaan.

Voor Valkenburg was het de derde keer dat zij met fusie geconfronteerd werd. In de Napoleontische tijd werd Valkenburg bij Katwijk gevoegd, maar dat werd in 1817 later teruggedraaid.

In 1941 besloten Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland de gemeente Valkenburg op te heffen en te voegen bij de gemeente Katwijk. Het motief hiervoor was dat Valkenburg een van de kleinste en, als gevolg van het oorlogsgeweld, een van de armste gemeentes was geworden. Dit voornemen leidde tot zware protesten van de gemeente Valkenburg en ook Katwijk maakte vanuit financiële overwegingen bezwaar. Eind 1941 werd de voorgestelde fusie afgeblazen.

In november stelden de raden van de drie gemeenten een herindelingsplan vast. Dit plan werd ter visiegelegd; hoewel er zeker gemengde gevoelens waren over de voorgenomen fusie, werden er geen bezwaren ingediend. In juni 2004 reageerden Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland positief

In november stelden de raden van de drie gemeenten een herindelingsplan vast. Dit plan werd ter visie gelegd. Hoewel er zeker gemengde gevoelens waren over de voorgenomen fusie, werden er geen bezwaren ingediend. In juni 2004 reageerden Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland positief op het plan en in 2005 aanvaardden de Tweede en Eerste Kamer de bijbehorende wetswijziging.

In  november 2005 vond de eerste gemeenteraadsverkiezing voor de fusiegemeente plaats: het CDA werd de grootste partij.  Op 1 januari 2006 was de nieuwe gemeente Katwijk een feit.  Een gemeente met op die datum ca. 60.000 inwoners en een oppervlakte van 3.106 hectare, waarvan 2.456 hectare land, 151 hectare binnenwater en 499 hectare zee.