Het Katwijkse dialect
Onder het Katwijks verstaan we het dialect van Katwijk aan Zee. Een dialect is een taal die in een bepaalde streek of stad gesproken wordt. Het Katwijkse dialect verschilt nog altijd heel duidelijk van het standaardnederlands en van de dialecten die in de omgeving worden gesproken.
Het is een oud en oorspronkelijk dialect, dat ook in deze tijd nog door Katwijkers wordt gesproken.
Klanken
Het Katwijks valt op door een w die met allebei de lippen wordt uitgesproken, zoals in het Engels.
Deze w kwam oorspronkelijk in heel Holland voor, maar is alleen in het Katwijks bewaard gebleven.
Een andere opvallende klank in het Katwijks is de ae.
De uitspraak van deze klank zit tussen een aa en een lange è in, maar gaat meer in de richting van de aa dan van de è.
In het woord waeter hebben we de w en de ae bij elkaar.
Andere opvallende klanken in het Katwijks zijn de àà en de àài (voor een geschreven korte ei) in mààsje, klààn, zààl en mààid, ààiland, wàài. Een Nederlandse ee is in het Katwijks een eu in deuze, speule, veul, een ie in bien, twie, stien, en een ae in klaed, maestal, zaep. Een als lange ò uitsproken oo horen we in blòòt, bròòd, hòòfd. De oo is een eu in zeumer, zeun, neute en een u in butter en skuttel.
Typisch Katwijkse woorden
Het Katwijks dialect is natuurlijk ook te herkennen aan typisch Katwijkse woorden.
Een voorbeeld is ruifele ‘opschieten, zich haasten’, in de zin We mosse ruifele om de bus te haele. Leuke woorden zijn verder nog stravver(tje) ‘pepermuntje’, holleblokke ‘klompen’, bakje (‘kopje koffie’), en twiefies (letterlijk ‘tweefiets’) of ammekààrfies (letterlijk ‘aanelkaarfiets’) ‘tandem’.