1000 tot 1500 Hoge en late middeleeuwen
Rond de tiende eeuw kwam er een vorm van bestuur. Dit was het zogenoemde leenstelsel, waarbinnen de Duitse keizer een centrale rol had. Om het bestuur onder controle te houden, droeg hij taken over aan graven. In dit gebied was dat de graaf van Holland, die op zijn beurt het graafschap weer in ambachten verdeelde. De ambachten werden geleid door de lagere adel. De edelen bewoonden grote boerderijen, de hoven, zoals de Hof van Valkenburg en de Hof van Rijnsburg. In Katwijk was de heer van Katwijk de machthebber. In de loop van de middeleeuwen verschoof het centrum van de macht geleidelijk naar Leiden.